Parfüm Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

D. Ali Yıldız

Güzel bir koku, insan üzerinde her zaman iyi bir etki bırakır. Anılar, duygular ve davranışlarla sıkı bir şekilde bağlantılı olan kokunun insanı duygusal, fiziksel ve davranışsal olarak etkilediği kabul edilir. Çevremizdeki dünyayı anlamamıza yardımcı olan koku alma duyusu çoğunlukla tat alma duyusuyla yakın ilişki içindedir. Peki nedir koku nedir ve insanların üzerinde nasıl bir etkiye sahiptir?

KOKU NEDİR?

Koku, havadaki moleküllerin burun içindeki koku alma reseptörleriyle etkileşime geçmesi sonucu beynin bu uyarıları yorumlamasıyla oluşan bir duyusal deneyimdir. Genellikle havada ya da bir yüzeyde bulunan kimyasal bileşiklerin koku alma sistemi tarafından algılanmasıyla hissedilir.

KOKULARIN İNSAN ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Bazı kokular, insan duygularını etkileyecek bir güce sahiptir. Çeşitli çiçek kokularının pozitif hisler uyandırması veya bazı kokuların yatıştırıcı, sakinleştirici olması bununla ilgilidir. Bazı kokuların anıları çağrıştırması da bununla ilgilidir.

Kokuların kişilerin davranışlarına da etkisi vardır. Hoş bir koku baştan çıkarıcı olabilir, sosyal etkileşimleri geliştirir, konsantrasyonu artırabilir. Kokuların fiziksel etkileri de vardır. Hoş bir koku kalp ritmini düzenleyebilir, tansiyonu düşürebilir. Kötü bir koku baş ağrısı mide bulantısına neden olabilir.

Sosyal ilişkilerde de önemli rol oynayan kokular, kişinin özgüvenini artırabilir. Bilinçaltına yönelik kokunun kullanıldığı kimi durumlar da vardır. Örneğin bir mağaza için seçilen güzel bir koku, müşteri deneyimini iyileştirerek satın alma davranışını etkileyebilir.

Tüm bunların etkisinden olsa gerek tarih boyunca insanlar yaşadığı alanların, giysilerinin ve tenlerinin güzel kokmasını istemiş, güzel koku her zaman istenen aranan bir değer olmuştur. Tarih boyunca hem kültürel hem de kişisel bir ifade biçimi olarak kullanılan kokular, zaman içinde sofistike formlara kavuşarak bugünkü şık kutularda taşınan modern parfümlere dönüştü.

İLK PARFÜM NE ZAMAN KULLANILMIŞTIR?

Yapılan araştırmalar ilk parfüm kullanımının antik çağlara kadar uzandığını gösteriyor. Güzel koku, tarih boyunca farklı kültürlerde çeşitli biçimlerde kullanılmıştır.

Arkeolojik kazılarla ulaşılan koku tarihinde M.Ö. 4000 yıllarında Sümerler’in aromatik bitkilerden tütsü yaptıkları ve bu tütsüleri dini ritüellerde kullandıkları ortaya çıktı.

M.Ö. 3000 yılından sonra ise Antik Mısır’da parfüm kullanımı oldukça yaygındı. Antik Mısırlılar sadece tütsü değil, kişisel güzellikleri ve mumyalama işlemleri için güzel kokulu aromatik yağlar ve merhemler kullanıyorlardı. Hatta bal, şarap ve çeşitli aromatik reçinelerin karışımı olan "Kyphi" ilk parfüm örneklerinden biri sayılır. M.Ö. 2000’lerde Çin ve Hindistan’da hem dini hem tıbba amaçlarla aromatik bitkiler ve reçineler kullanılıyordu. Çin tapınaklarında, güzel kokulu tütsü yakma geleneği vardı.

Antik Yunan ve Roma’da ise esansiyel yağlar ve aromatik bitkiler kullanılarak yapılan kokular, dini ritüellerin ve günlük yaşamın bir parçasıydı.

Ama modern parfümün doğuşu, 9. yüzyılda İbn-i Sina’nın damıtma yoluyla gül suyunu elde etmesiyle başlar. 14. Yüzyıla gelindiğinde Macar Kraliçesi Elizabeth için hazırlanan alkol bazlı koku, "Macar Suyu" olarak anılır ve modern parfümlerin atası kabul edilir. 20. Yüzyıla gelindiğinde ise modern üretim teknikleri, koku tasarımı kavramlarıyla birlikte parfüm üretiminde Fransa lider konumuna yükseldi.

1921’de Chanel moda evi için aldehitler, yasemin, gül, sandal ağacı ve vanilya içeriği ile üretilen No. 5 bugün bir satılan kült parfümlerden biridir. Aynı şekilde 1925 yılında üretilen Guerlain’in oryantal kokusu Shalimar da yüz yıla damga vuran kokulardandır. Bugün irili ufaklı binlerce marka ile küresel parfüm pazarının yaklaşık 61,5 milyar dolara ulaştığı tahmin ediliyor.

PARFÜM KELİMESİNİN KÖKENİ

Dilimize Fransızca’dan gecen “parfüm” sözcüğü etimolojik olarak Latince “koku” anlamına gelen ama günlük kullanıma dumanı ifade eden ‘fumum” olarak bilinir. Per Fumum ise tütsüden çıkan kokuyu tanımlamak için “uçucu koku” anlamında kullanılmıştır ve günümüze kadar gelmiştir.

PARFÜM ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

Güzel kokmayı herkes ister. Çünkü, herkes bilir ki güzel kokan insan hem kendini daha iyi hisseder ve özgüvenli olur hem de çevresiyle daha iletişim kurar, girdiği ortamlarda iyi izlenim bırakır. Güçlü bir iletişim aracı olan koku, kişinin kendini daha çekici ve rahat hissetmesine yardımcı olur. Yaşama estetik katan güzel kokular, kişinin kendi tarzını yansıtan doğru parfüm seçimi ile onun imzası haline gelir. Peki doğru parfüm nasıl seçilir? Parfüm alırken nelere dikkat edilmesi gerekiyor. Öncelikle parfüm satın almadan önce bilmenizde fayda sağlayacak birkaç konuya açıklık getirelim.

PARFÜMLERDE KOKU AİLELERİ

Parfümler genellikle farklı koku ailelerine aittirler. Bu koku ailelerini tanımak, sizin hangi tür kokulardan hoşlandığınızı anlamanıza yardımcı olacaktır.

Çiçeksi Kokular: Güzel kokulu çeşitli çiçeklerin (Floral) koku ailesine dahil olan bu grup parfümlerde gül, yasemin, lavanta, menekşe gibi çiçek notaları baskındır. Kadın parfümlerinde yaygın olarak kullanılan ve çiçeksi parfümler diye anılan bu grubunun romantik, zarif ve feminen bir çizgisi vardır.

Oryantal Kokular: Amber ve baharatların yer aldığı bu koku ailesine tarçın, karanfil, vanilya gibi baharatlar ile amber, misk ve çeşitli reçinelerin sıcak ve egzotik notaları hakimdir. Amber ve baharat koku ailesinden olan oryantal parfümler yoğun ve kalıcıdır. Çekici bir etki bırakır.

Odunsu Kokular: Sandal ağacı, sedir ağacı, paçuli, vetiver gibi odunsu notaların baskın olduğu odunsu parfümlerdir. Genellikle erkeksi olarak algılansa da kadın parfümlerinde de kullanılır. Topraksı, sıcak ve rahatlatıcı sofistike bir his verir.

Narenciye Kokuları: Limon, portakal, greyfurt, bergamot gibi taze ve ferahlatıcı narenciye notalarının baskın olduğu parfümlerdir. Enerjik, canlı ve hafif bir his yarattığı için özellikle yaz aylarında tercih edilir.

Yeşil Kokular: Çimen, yaprak, ot gibi doğal ve taze notaların baskın olduğu parfümlerdir. Ferahlatıcı, doğal ve dinlendirici bir etki yaratır.

Şipre Kokular: Bergamot, meşe yosunu ve paçuli gibi notaların uyumuyla oluşan, sofistike ve klasik bir koku ailesidir. Genellikle kadın parfümlerinde kullanılır.

Fougere Kokular: Eğrelti otu da denilen bu koku grubunda lavanta, kumarin ve meşe yosunu gibi notaların uyumuyla oluşan kokular vardır. Erkeksi olarak algılanan bir koku ailesidir.

PARFÜM NOTALARI NE ANLAMA GELİR?

Parfüm içeriklerini okurken karşılaşılan üst nota, alt tona ve orta notaların en anlama geldiği merak edilen konular arasındır. Parfümler, genelde farklı zamanlarda hissedilen üç farklı notadan oluşur.

Üst Notalar: Aynı zamanda “Tepe Notalar” da denilen üst nota, parfümü sıktığınızda ilk hissettiğiniz notalardır. Genellikle hafif ve uçucu notalardır ve kısa sürede kaybolurlar.

Orta Notalar: Kalp Notalar da denilen orta notalar parfümün karakterini ve özünü oluşturur. Üst notalar kaybolduktan sonra ortaya çıkan notalardır ve daha kalıcıdır.

Alt Notalar Parfümün en kalıcı notalarıdır. Dip Notalar olarak da adlandırılan alt notalar, tende en uzun süre kalan ve parfümün temelini oluşturan notalardır.

KALICI PARFÜMLERİN SIRRI KONSANTRASYONUNDA

Parfümlerin konsantrasyonları birbirinden farklıdır. Dolayısı ile kalıcılıkları da farklıdır. Parfüm şişelerinin üzerinde sık rastladığımız Eau de Parfum (EDP), Eau de Toilette (EDT) Eau de Cologne (EDC) ibareleri işte bu konsantrasyonla ilgilidir. Şimdi bunlara kısaca değinelim.

Parfum (Extrait de Parfum): Az rasladığımız bir ifade. En yüksek konsantrasyona sahip olan parfümleri ifade eder. Çok yoğun bir kokuya sahiptirler ve en fazla kalıcılığa sahip parfümlerdir.

Eau de Parfum (EDP): Yüksek konsantrasyona sahip parfümlerdir. Kalıcılıkları iyidir ve genellikle gün boyu etkilidirler.

Eau de Toilette (EDT): Orta konsantrasyona sahip parfümlerdir. Daha hafif ve taze bir kokuya sahiptirler ve gün içinde tazelenmeleri gerekebilir.

Eau de Cologne (EDC): En düşük konsantrasyona sahip parfümlerdir. Çok hafif ve uçucu bir kokuya sahiptirler.

NİŞ PARFÜM NEDİR?

Parfüm piyasasında son zamanlarda yükselen ve her geçen gün pazarı büyüyen Niş Parfümler, parfüm piyasasını domine eden ve yüksek üretim ve satış adetlerine sahip markaların dışında, sınırlı sayıda üretilen kişiselleştirilmiş özgün ve karmaşık karakteri olan lüks kokulardır. Nadir kokuları da içerdiğinden koku tasarımı ve yüksek kalite üretimde zirve kabul edilir.

PARFÜM ALMANIN PÜF NOKTALARI

Yukarıda verdiğimiz bilgiler doğrultusunda hangi koku grubuna sevdiğinize karar verip, parfümünüzün tepe, kalp ve dip notalarında ne olmasını istediğiniz konusunda fikir sahibiyseniz bir parfümeri mağazasına girip parfüm bakmaya başlayabilirsiniz. Burada yaşınızdan, ten yapınıza, giyim tarzınızdan içinde bulunduğunuz mevsime kadar birçok değişkenin seçeceğiniz parfümü etkileyeceğini unutmayın. Parfüm tercihi oldukça kişisel bir deneyimdir. Kendi zevkinizi, teninizi ve yaşam tarzınızı göz önünde bulundurarak en doğru parfümü bulabilirsiniz. Bu aşamada da dikkat etmeniz gereken birkaç noktayı da hatırlatalım.

PARFÜMDE TEN UYUMU ÖNEMLİDİR

Parfümün kokusu, teninizin kimyasıyla etkileşime girdiğinde değişebilir. Bu nedenle, bir parfümü satın almadan önce mutlaka cildinizde denemelisiniz. Bileğinizin iç kısmına veya dirseğinizin iç kısmına sıkarak bir süre bekleyin ve kokunun nasıl değiştiğini gözlemleyin.

MEVSİME UYGUN PARFÜM SEÇİN

Parfüm kullanırken, havanın sıcaklığı, mevsimler önemlidir dolayısı ile parfüm alırken kullanacağınız mevsimi de dikkate almanızı öneririz. Yaz aylarında narenciye, çiçeksi ve yeşil koku ailesinden daha hafif, taze ve ferahlatıcı kokular tercih edebilirisiniz. Kış aylarında ise oryantal ve odunsu koku ailesinden daha yoğun, sıcak ve baharatlı parfümlere yönelebilirsiniz.

BÜTÇENİZE UYGUN PARFÜM ALIN

Parfümlerin fiyatları markaya, konsantrasyona ve içeriğe göre değişiklik gösterebilir. Parfüm satın almadan önce bütçenizi belirleyerek seçeneklerinizi daraltabilirsiniz.

PARFÜM DENERKEN

Koku alma duyumuz da vücudumuzun diğer organları gibi gün içinde yorulur. Bu yüzden parfüm denemelerinizi sabah saatlerinde yapmanızı tavsiye ederiz. Parfüm denerken, parfümü bir kâğıt şeride (test kağıdı) sıkıp koklamak ve ardından cildinizde denemek en iyisidir. Parfümü sıktıktan hemen sonra koklamak yerine birkaç dakika beklemeniz, kokunun tam olarak ortaya çıkmasını sağlar. Ayrıca, üst üste çok fazla koku denemekten kaçının. Kokular birbirine karışacak ve sizin bu kokuları ayırt etmeniz güçleşecektir. Dolayısı ile birkaç parfüm denedikten sonra bir süre ara vermeniz sağlıklı olur.

ORİJİNAL PARFÜM ALIN

Parfüm alırken güvenilir yerlerden alışveriş yapmaya özen gösterin. Sahte parfümler hem sağlığınız için zararlı olabilir hem de beklediğiniz performansı göstermezler.

PARFÜMÜN KALICILIĞI NASIL ARTIRILIR

Parfümün daha uzun süre kalıcı olması için bazı ipuçları var. Örneğin, parfümü temiz ve nemli cilde uygulamak, nabız noktalarına (bilekler, boyun, kulak arkası) sıkmak, kıyafetlerinize hafifçe sıkmak ve aynı koku ailesinden duş jeli veya vücut losyonu kullanmak parfümün kalıcılığını artırabilir.

PARFÜM SAKLAMA KOŞULLARI

Parfümlerin ömrünü uzatmak için doğru şekilde saklanmaları önemlidir. Parfümleri doğrudan güneş ışığından, aşırı sıcak ve nemden uzak tutmak gerekir. Serin ve karanlık bir yerde saklamak idealdir.